Zaterdag 5 april 2025 demonstreerden in Leeuwarden zo’n 150 mensen tegen de NAVO, de “herbewapening” en de oefening Ramstein Flag. De strijdbare tocht voerde door de binnenstad en vervolgens naar de militaire vliegbasis waar de oefening plaatsvond. Het was druk in de stad en opvallend veel mensen betuigden hun instemming. We deelden honderden flyers uit. Iemand die zich spontaan aansloot bij het protest zei dat ze wel kon huilen, zo mooi vond ze dit tegengeluid. “We wonen er vlakbij, het is zo vreselijk!” De politie hield zich meest op afstand, maar was wel in grote getale in de stad aanwezig, en zeker bij de vliegbasis, met onder andere een waterkanon. Een tweetal agenten vond het nodig om de enige aanwezige zwarte activist om zijn paspoort te vragen. Dat had niets met diens huidskleur te maken, verzekerden ze ons, maar was omdat hij een mondkapje droeg en foto’s maakte. Dat deden veel witte deelnemers ook, zonder zich te hoeven identificeren. De actie begon en eindigde met een aantal speeches. Hier die van Yentl van ROOD Leeuwarden en de coalitie Geen ruimte voor Defensie.

“Hier staan we dan tegenover vliegbasis Leeuwarden. Namens Geen ruimte voor Defensie wil ik jullie graag wat vertellen over de situatie in Leeuwarden. Wat betekent het voor ons, die vliegbasis zo vlak bij onze stad?

Die vliegbasis betekent voor ons een schandalige verkwisting. Leeuwarden is een van de armste gemeenten in Nederland. Hier gaat de rijksoverheid bijna een miljard investeren. Maar dat geld gaat niet naar huisvesting, dat geld gaat niet naar zorg, dat geld gaat niet naar werkgelegenheid in Leeuwarden. Dat geld gaat naar een hypermodern trainingscentrum hier op de basis. Een miljard uitgegeven, niks voor de vele Liwwaders in armoede.

Die vliegbasis betekent voor ons overlast en vervuiling . Zoals jullie gemerkt hebben, ligt de vliegbasis op loopafstand van het centrum. Dat betekent dat heel veel mensen dichtbij wonen. In de stad en in de dorpen. Vergunningen zijn niet op orde of worden met rekentrucjes rechtgepraat.

Ook wordt in Ramstein Flag zo’n beetje de hele “jaarruimte” aan herrieoverlast verbruikt. Om dit uit te leggen: stel je hebt een drummende buurman. Jullie spreken af dat hij dagelijks een uurtje mag oefenen. Vervolgens gaat hij twee weken non-stop tekeer. Als je klaagt, zegt hij: “Ik zit nog niet aan mijn 365 uur hoor”.

Maar het is niet alleen herrie, het is ook uitstoot van stikstof, CO2 en wie weet wat nog meer voor ellende. Informatie over wat die straaljagers uitspuwen krijg je niet, maar je mag wel letterlijk onder hun rook wonen. En niet alleen de lucht wordt vervuild, ook de bodem en het water. In een vaart buiten de basis waar ook kinderen in zwemmen, was de concentraties van het kankerverwekkende PFOS tot duizenden keer hoger dan veilig wordt geacht.

Die vliegbasis betekent voor ons gevaar. Persoonlijk geloof ik niet zo in alle bangmakerij over Russen die elk moment op de stoep kunnen staan, maar stel dat iemand Nederland wil aanvallen. Dan is het toch levensgevaarlijk, zo’n enorm militair doelwit in een buitenwijk? Of zijn we hier een soort van menselijk schild?

Veel concreter dan het gevaar van oorlog zijn de gevaren van het opereren van die vliegbasis zelf. Zo bleek twee jaar geleden dat F35-piloten hier dronken rondlopen. Dat kwam naar buiten doordat twee van hen zwaargewond afgevoerd moesten worden na een geintje met een heftruck. Maar wacht even: dronken op de basis? Wat?? Zou je als bouwvakker eens moeten proberen, dronken op je werkplaats rondlopen. Je wordt meteen ontslagen. Terwijl de vliegbasis tjokvol wapens en andere levensgevaarlijke rommel ligt. Ik denk ook niet dat de andere piloten met hun zatte hasses met de bus naar huis zijn gegaan.

En dan heb je nog het gevaar van echt grote ongelukken. Die zijn niet denkbeeldig. Acht jaar geleden stortte een straaljager neer en eindigde in een vijver in een dorp in de buurt. Het scheelde weinig of er was een echte ramp gebeurt.

Maar bovenal: die vliegbasis betekent voor ons moordenaars en medeplichtigen in ons midden.

De ellende die ik net opsomde, is echt. De oorlogspropagandisten bagatelliseren het of beweren dat het noodzakelijk is, zogenaamd voor onze verdediging. Het laatste is een leugen en het eerste een trucje. Hier doen we niet aan mee.

Deze basis wordt namelijk niet gebruikt voor onze verdediging, maar om uit naam van “mensenrechten en democratie” bommen te gooien op het mondiale zuiden. Zij zijn degenen die de échte ellende van deze basis het hardst voelen.

Vaak weten we niet precies wat de precieze betrokkenheid is. Wat is er vanaf hier bijgedragen aan de twintigjarige oorlog in Afghanistan die precies niks heeft opgeleverd dan een ongelooflijke hoeveelheid lijden? Wat is er vanaf hier bijgedragen aan de Coalition of the Willing waarmee de immense moordpartij in Irak gestart werd en die leidde tot meer dan een miljoen doden? Wat is er vanaf hier bijgedragen aan de totale vernietiging van Libië door de NAVO-bombardementen?

Soms, na jarenlang speuren in de doofpotten van Defensie, komen we erachter. We weten dat vanaf deze vliegbasis het squadron vertrok dat in 2015 een woonwijk in Hawija vernietigde, één bombardement door twee F16’s, 25 gebouwen totaal vernietigd, 223 gebouwen beschadigd.

Tenminste zeventig burgerdoden, maar waarschijnlijk veel meer. Er waren immers veel mensen naar die wijk gevlucht, wie daar die nacht was, is niet zeker.

Eén missie, zeventig burgerdoden. Er is verzwegen, er is gelogen, er is van alles geprobeerd om het in de doofpot te houden. Maar dat is niet gelukt.

Eén missie, zeventig burgerdoden. Collateral damage. Zo leren ze hier die mensen af te schrijven en de schuld af te schuiven. Wonen er mensen naast het doelwit? Niet moeilijk doen, gooi die bom.

Eén missie, zeventig burgerdoden. En de mensen die het gedaan hebben, de mensen die hen de directe opdracht gaven, de mensen die zorgden dat ze dat konden doen, die werken dus hier.

Die mensen, die moordenaars en medeplichtigen, die staan naast ons in de rij in de supermarkt. Die zitten naast ons in de bios, op het terras, die komen we tegen. Mensen die hebben geleerd zich niks aan te trekken van de consequenties van hun handelen. Die weten dat ze zich niet hoeven te verantwoorden over hun moordpartijen in het mondiale zuiden. Mensen die afgeleerd is om zich immoreel te gedragen tegen de bruine en zwarte mensen, die voor hen geen mensen meer zijn, maar doelwit of collateral damage. Dat betekent de vliegbasis voor ons: een schandvlek van immoreel gedrag.

Daarom protesteren we niet alleen tegen de uitbreiding van de vliegbasis, maar ook tegen het bestaan van die dehumaniserende walgelijkheid. Maar laten we niet alleen protesteren tegen dehumanisering, laten we er ons actief tegen verzetten. Laten we ons er tegen verzetten door mensen als medemens te zien. Laten we stil staan bij de doden van Hawija, laten we hen gedenken in een minuut stilte.”

De coalitie ‘Geen ruimte voor defensie’ bestaat uit: Socialisten Noord, Rood Leeuwarden, Extinction Rebellion Fryslân, Vliegop! en Friesland for Palestine.

Dit artikel is namens Vliegop! op 28 maart 2025 geplaatst op www.doorbraak.eu

Tijdens de grote NAVO-oefening Ramstein Flag organiseert een coalitie van vredes- en anti-militaristische organisaties op 5 april een protestmars in Leeuwarden voor vrede, menselijkheid en rechtvaardigheid. Dat is hard nodig, want de steeds luidere oorlogspropaganda is niet te harden en bovenal een gevaar voor de wereld.

Een delegatie militairen van vliegbasis Leeuwarden trok de afgelopen weken in hun groene overalls langs omliggende wijken en dorpen. Hun boodschap: slik al het (nachtelijke) kabaal en de vervuiling van NAVO-oefening Ramstein Flag (van 31 maart tot 11 april), want wij moeten u en de BV Nederland beschermen tegen de Russen. Als ’teamNL’ heeft de krijgsmacht maar één doel, aldus deze militaire praatjesmakers, en dat is “winnen”.

Nu gaat de vergelijking met (top)sport wel vaker mank, maar dit is zeker het geval als het gaat om oorlog. Oorlog is geen wedstrijd. Oorlog kent geen “winnaars”, er zijn alleen maar verliezers: doden, gewonden, vernietigde steden en dorpen, en verwoeste en vervuilde ecosystemen. Bovendien eindigt een oorlog niet als de gevechten zijn gestaakt. De littekens, trauma’s en materiële en ecologische ravage blijven nog generaties lang bestaan, en woekerende wraakgevoelens leiden al snel tot nieuwe gewelddadige conflicten. We moeten dus alles op alles zetten om oorlogen niet te “winnen”, maar om ze te voorkómen. Of om ze via diplomatie te beëindigen.

Miljardeninvesteringen

In plaats daarvan worden we momenteel juist op talloze manieren klaargestoomd voor oorlog. De honderden miljarden euro’s voor meer wapentuig vliegen je om de oren. Steeds meer politici roeptoeteren dat ‘onze’ economie moet worden omgevormd tot een “oorlogseconomie” en dat de militaire dienstplicht weer moet worden ingevoerd. Natuurgebieden staan op de radar om als schietterreinen te worden platgewalst en militaire oefeningen zoals Ramstein Flag worden steeds grootschaliger. En dan klinken er her en der ook nog stemmen voor een ‘eigen’ Europese nucleaire bom. We lijken wel overmand door massahysterie en oorlogszucht.

Wie vraagt hoe reëel de kans is dat Russische tanks hier straks daadwerkelijk door de straten rollen, krijgt van deze propagandistische paniekzaaiers slechts ontwijkende antwoorden. Zij weten immers dondersgoed dat dit niet gaat gebeuren, omdat de Europese NAVO-landen nu al beschikken over veel meer en vooral geavanceerder wapentuig. Nu al geven de Europese NAVO-landen veel meer geld uit aan ‘defensie’ dan Rusland, dat een economie heeft ter grootte van de Benelux, zelfs nu dat land een wrede oorlog voert.

Samen met de VS hebben de Europese en andere NAVO-landen kortom een overweldigende militaire macht. Toch heeft deze militaire “afschrikking” de bloedige Russische inval in Oekraïne niet weten te voorkomen. De vraag is daarom: wat voor goeds brengt het ons als we nog meer oorlogstuig aanschaffen? De NAVO en onze krijgsmacht zeggen op te komen voor “vrede en veiligheid” en pal te staan voor de internationale rechtsorde. Maar voor wie geldt die vrede en veiligheid? Heeft de NAVO als zelfverklaarde “politieagent van de wereld” (al) een einde weten te maken aan de oorlog in Oekraïne, of aan de genocide in Palestina, het geweld in Soedan, Congo of Koerdistan?

Miljardeninvesteringen in wapentuig en oefeningen zoals Ramstein Flag leiden dan ook niet tot vrede en veiligheid, maar slechts tot een wereldwijde escalatie van bewapening en militarisering, met grote gevolgen voor mens en milieu en grote risico’s op nog meer conflicten, onrecht en onderdrukking. De harde les die de geschiedenis ons leert, is dat het voorbereiden of ‘oefenen’ voor oorlog slechts leidt tot echte oorlog. Wapens worden nooit alleen maar gebruikt als afschrikking. Er is altijd wel een (twijfelachtige) reden om deze in te zetten of te verkopen aan foute of zelfs genocidale regimes. De gevolgen zien we iedere dag in het nieuws.

‘Westerse waarden’

De valse schreeuw om “herbewapening” gaat bovenal voorbij aan het feit dat niet alleen de dictators en autocraten van deze wereld verantwoordelijk zijn voor oorlogsgeweld, dood en destructie. De NAVO en de “westerse wereld”, de zelfverklaarde ‘good guys’ die zeggen op te komen voor vrijheid en democratie, zijn beslist niet minder oorlogszuchtig. Denk aan de oorlogen in Korea en Vietnam, de invasie – met Nederlandse steun – van Irak in 2003 en de NAVO-aanval op Libië in 2011. De lijst is bijkans eindeloos, het aantal slachtoffers eveneens.

Het zijn deze zelfde “verdedigers van westerse waarden” – die prat gaan op hun morele superioriteit – die er bovendien niet voor terugdeinzen om Israël van wapens te (blijven) voorzien. Ook Nederland blijft, in weerwil van een rechtelijke uitspraak, onderdelen aan Israël leveren voor de F-35-gevechtsvliegtuigen waarmee ziekenhuizen, scholen, woonblokken en tienduizenden inwoners van Gaza tot moes worden gebombardeerd. Nederland is daarmee medeplichtig aan de Israëlische genocide op de Palestijnen. De hypocrisie waarmee westerse landen wegkijken en – uit economisch gewin – meewerken aan deze genocide is om je rot te schamen. Het is dan ook geen wonder dat ‘wij’ met onze ‘hoogstaande westerse waarden’ en ‘superieure morele kompas’ vanuit de rest van de wereld slechts kunnen rekenen op hoongelach.

‘Bloedband’

Hoe dramatisch het ook bij de Nederlandse krijgsmacht en bij onze politieke leiders is gesteld met dat morele kompas, bleek eerder dit jaar uit het rapport over het Nederlandse bombardement in 2015 op een wapenfabriek van de terreurbeweging Islamitische Staat in de stad Hawija in Noord-Irak. Door onzorgvuldig handelen in de voorbereiding werden door Nederlandse bommen hele woonwijken in Hawija in de as gelegd. Meer dan honderd inwoners werden daarbij gedood en er vielen honderden gewonden door dit bombardement, dat werd uitgevoerd door het F-16-detachement 322 dat was gestationeerd op de vliegbasis in Leeuwarden.

Uit het rapport over dit bombardement blijkt dat betrokken militairen de humanitaire catastrofe in Hawija onder de pet probeerden te houden. Ook de Nederlandse regering weigerde jarenlang te erkennen dat er in Hawija iets vreselijk was misgegaan. Nog altijd zijn de verantwoordelijken voor dit bloedbad niet ter verantwoording geroepen. Het is zeer waarschijnlijk dat de betrokken militairen nog altijd werkzaam zijn op de Leeuwarder vliegbasis. Het kan dus zomaar zijn dat inwoners van Leeuwarden of de nabijgelegen dorpen met een massamoordenaar in de rij staan in de supermarkt. Ongewild zal Leeuwarden voor altijd een ‘bloedband’ blijven houden met Hawija en de Leeuwarder vliegbasis blijft voor altijd de immorele schandvlek van Friesland.

Hawija is helaas geen incident. De rampzalig verlopen militaire missie in bijvoorbeeld het Bosnische Srebrenica in 1995 (waar Nederlandse militairen niets deden tegen de genocide op meer dan achtduizend moslimjongens en -mannen), en de mislukte missies in Afghanistan (waar Nederlandse militairen mogelijk honderden burgers doodden en in 2007 abusievelijk een wooncomplex bombardeerden) en Mali (2014-2019) maken duidelijk dat het morele kompas van de krijgsmacht behoorlijk troebel is.

Koloniale grootmachten

De vertwijfeling waarmee in Nederland en andere Europese NAVO-landen de afgelopen weken werd gekeken naar de machtige bondgenoot aan de andere kant van de oceaan, is dan ook even belachelijk als ongeloofwaardig. De vraag of de Amerikaanse president Trump, met zijn grove dreigementen en zijn ‘alles-is-voor-Donald’-machtspolitiek, geen verraad pleegt aan de kernwaarden van de NAVO als hoeder van de ‘vrije’ wereld en de internationale rechtsorde, is volkomen misplaatst.

Wie de oogkleppen afzet voor de misleidende ‘vrede en veiligheid’-retoriek ziet immers dat Trump juist in alle openheid toont waar de NAVO werkelijk voor staat: het behouden van de westerse (koloniale) rijkdom en macht en het veiligstellen van fossiele brandstoffen, zeldzame aardmetalen en andere grondstoffen, zodat westerse mogendheden hun economische positie in de wereld kunnen behouden.

Het is niet voor niets dat de NAVO werd opgericht door (voormalige) koloniale grootmachten en hun vazallen. Er loopt dan ook een rechte lijn van de koloniale genocide op de inheemse bevolking in de VS naar Trumps dreigementen om Canada en Groenland desnoods met geweld in te lijven. Evenzo loopt er een rechte lijn van de Nederlandse koloniale misdaden sinds de ‘Gouden Eeuw’ naar de ‘beschermingsmissie’ van het marinefregat Zr. Ms. Tromp in 2024 in de Rode Zee, waar westerse schepen werden aangevallen door met de Palestijnen sympathiserende Houthi’s. Toenmalig premier Mark Rutte deed er niet geheimzinnig over: de inzet van het Nederlandse leger diende niet de internationale rechtsorde, maar het verdedigen van Nederlandse economische en commerciële belangen.

Extreem-rechts

Er zit nog een andere tegenstrijdigheid in de Europese politiek van “herbewapening”. Politici die nu waarschuwen voor de opkomst van autocraten zoals Trump en Viktor Orbán in Hongarije en voor de gevaren van extreem-rechts in Europa hebben kennelijk niet in gaten dat in veel landen extreem-rechts (of hun rechts-extremistische ideologie) zich (al lang) in het centrum van de macht bevindt. Zij zien kennelijk niet het gevaar dat de massaproductie van wapens die ze vandaag toejuichen om de ‘westerse waarden’ te beschermen, morgen kan worden gebruikt voor de politieke agenda van rechts-extremisten en fascisten zoals Geert Wilders, Orbán, Giorgia Meloni in Italië en in Duitsland de AfD, die zich trouwens beroepen op diezelfde westerse ‘superioriteit’.

Ook zien zij blijkbaar niet dat de (extra) honderden miljarden die nu worden verspild aan oorlogstuig niet kunnen worden besteed aan zorg, onderwijs, betaalbare woningen, bestaanszekerheid, ontwikkelingshulp en diplomatie, zodat de voedingsbodem voor de onvrede en vreemdelingenhaat die nu door Europa waart alleen maar groter wordt. Waar oorlogszucht groeit, rijst nationalisme en racisme de pan uit. Een omgekeerd: waar nationalisme en racisme opkomen, groeit de oorlogszucht.

Klimaatcatastrofe

Maar er zit nog een diepere contradictie in de hysterische roep om “herbewapening”. De Denker der Nederlanden, David Van Reybrouck, zei het onlangs zo: “Of de Russen komen moet nog blijken, maar die hittegolven komen er zéker”. Oftewel: het zijn niet de Russen die de grootste bedreiging vormen voor vrede en veiligheid, maar de klimaatcatastrofe die de wereld steeds harder teistert. Maar in plaats van alle financiële remmen los te gooien en miljardeninvesteringen te doen in de klimaat‘strijd’ voor een leefbare planeet, worden die miljarden nu gestoken in milieuvervuilende moordmachines die worden gefabriceerd door een louche, immorele industrie.

Het wrange is dat al dat (extra) oorlogstuig onze verslaving aan fossiele brandstoffen alleen maar versterkt. Krijgsmachten wereldwijd zijn nu al verantwoordelijk voor zo’n zes procent van alle uitstoot van broeikasgassen en dat wordt straks nog veel meer. De Amerikaanse krijgsmacht alleen al stoot per jaar meer CO₂ uit dan honderd landen bij elkaar. Verdere investeringen in militarisering vormen dan ook een groot gevaar voor de mondiale veiligheid, en überhaupt voor ons voortbestaan. Wie zegt op te komen voor vrede en veiligheid, zou daarom juist moeten pleiten voor minder wapens in de wereld.

Kennelijk willen we de harde waarheid maar niet onder ogen zien: de NAVO is er nooit geweest voor vrede, veiligheid en het beschermen van de internationale rechtsorde. De samenwerkende legers van de NAVO zijn vooral een gewelddadig instrument om de westerse (koloniale) hegemonie in de wereld te handhaven, ten koste van miljoenen doden en ecologische destructie. Nog meer miljarden uitgeven aan wapens betekent dat de klimaatcrisis, het grootste gevaar voor mondiale vrede en veiligheid, nog heviger zal toeslaan. Uiteindelijk levert de wapenwedloop dan ook alleen profijt op voor oorlogshitsers en de wapenindustrie. Maar ook deze ‘winnaars’ zullen in al het klimaatgeweld uiteindelijk verliezers zijn. Daarom proberen wij op 5 april in Leeuwarden tijdens Ramstein Flag verzet te organiseren tegen de vele bedreigingen van de grootste concentratie van militaire macht die de wereld ooit heeft gezien.

Dirk, namens Vliegop!