Maand: februari 2022

Van 28 maart tot 8 april wordt op vliegbasis Leeuwarden weer de internationale vliegoefening ‘Frisian Flag’ gehouden.

Onder de strijdkreet ‘Geen Bommen maar Bomen’ willen we vanuit verschillende invalshoeken tijden deze oefening protestacties tegen de vliegbasis organiseren.

Want de vliegbasis:

• Zorgt voor een ongelooflijke grote CO2- en stikstofuitstoot (Defensie is één van de grootste vervuilers van Nederland).
• Veroorzaakt een teringherrie die omwonenden niet langer kunnen (ver)dragen.
• Is wellicht de werkplek van de verantwoordelijken voor de dood van 70 burgers in de Iraakse stad Hawija.
• Is in elk geval een uitvalsbasis voor NATO-agressie over de hele wereld.

Tijdens Frisian Flag willen we daarom een aantal protesten organiseren met verschillende andere organisaties:

• Een stiltewandeling rond de vliegbasis.
• Een Klimaatblokkade (bijvoorbeeld een “die-in”) onder de noemer “Geen Bommen maar Bomen!” van de ingang van de basis.
• Een herdenkingsbijeenkomst voor de onschuldige slachtoffers van het Nederlandse bombardement in Hawija (met op termijn mogelijk de plaatsing van een monument).
• Een informatieavond over antimilitarisme; de krijgsmacht en het klimaat; de verwevenheid van de wapenhandel met de NATO; en wat hedendaagse activisten kunnen leren van acties uit het verleden.
• Andere acties?

We streven hierbij niet naar eenheid in meningen, middelen of methodes. We streven naar een gedeeld doel: vliegbases de wereld uit, te beginnen met Leeuwarden!

Heb je zin om mee te doen? Of wil je meehelpen om een actie te organiseren?
Neem dan contact met ons op via: vliegop@riseup.net

Kijk voor meer informatie op:
vliegop.noblogs.org

Of volg ons op:

• Instagram: @vliegop_leeuwarden 
• Twitter: @Vliegop1
• Facebook: [volgt snel]

Vliegop! staat voor antimilitarisme, antikolonialisme en klimaatrechtvaardigheid

Wij bundelen onvrede over de vliegbasis Leeuwarden (en de krijgsmacht in het algemeen) en wakkeren deze aan:

• We verzamelen informatie over de gevolgen van de operationele basis en delen deze
• We roepen op tot acties en ondersteunen organisatoren
• We kondigen acties aan en doen verslag

We doen dit vanuit de overtuiging dat de luchtmachtbasis – evenals de krijgsmacht als geheel – alleen maar bijdraagt aan de klimaatcrisis en andere verschrikkingen die deze wereld kent en niets doet dat de wereld een fijnere plek maakt voor iedereen.

Dirk Kuiken
Meindert Boersma

[artikel verscheen als opiniestuk in de Leeuwarder Courant 17 februari 2022]

Defensie claimt al jaren dat het zorgt voor ‘vrede en veiligheid’. Maar door miljarden uit te geven aan straaljagers, fregatten en ander oorlogstuig, versterken ‘we’ juist de grootste bedreiging voor ons bestaan: de klimaatcrisis.

De vliegbasis Leeuwarden moet weg uit Friesland’, betoogden wij onlangs. ,,Maar waar moet die basis dan wél naartoe?’’, kregen we daarna vaak als vraag.
Kennelijk zien veel mensen het als een gegeven dat ‘wij’ beschikken over een luchtmacht, of breder, over een leger. Defensie zorgt immers voor onze ‘vrede en veiligheid’, zo luidt de bekende leus. Daar valt echter genoeg op af te dingen. Sterker, het tegenovergestelde is waar: defensie is een gevaar voor vrede en veiligheid.
Al decennia heeft het Nederlandse leger weinig te doen als het gaat om zijn zelfbenoemde kerntaak: het beschermen van het eigen grondgebied. Eigenlijk raar dus dat we de strijdkrachten nog steeds ‘defensie’ noemen. Met dure fregatten, onderzeeërs en straaljagers is het leger vooral ingericht op het meedoen aan internationale ‘missies’, om – in de eigen woorden – de ‘internationale rechtsorde en stabiliteit te bevorderen’.

Bombardementen
Een recent voorbeeld hiervan is de bijdrage van Nederlandse F-16’s in de strijd tegen IS. In Irak en Syrië voerden ‘onze jongens’ – die ook zijn gestationeerd op de Leeuwarder vliegbasis – talloze bombardementen uit om IS-strijders ‘uit te schakelen’.
In militair opzicht was deze missie misschien geslaagd, maar we weten inmiddels dat deze vanuit humanitair oogpunt is uitgedraaid op een ramp. De Nederlandse F-16-piloten bleken verantwoordelijk voor een bloedbad in de Iraakse stad Hawija. In 2015 vielen daar zeventig burgerdoden door een Nederlands bombardement op een bommenfabriek van IS. Daarnaast raakten nog eens honderden mensen (zwaar)gewond. De verantwoordelijken voor deze oorlogsdaad lopen hier vreemd genoeg nog altijd vrij rond.
Het simplistische wereldbeeld van waaruit dergelijke missies – en de onvermijdelijke ‘nevenschade’ (lees: burgerdoden) – door de betrokkenen worden verantwoord, is ook schokkend. ,,Als we niks doen wordt het (terrorisme) nog erger’’, verkondigt een van de F-16-piloten als rechtvaardiging voor het doden van onschuldige burgers, in een televisieserie over de missie in Irak en Syrië. En: ,,Als wij IS dáár niet bestrijden, verplaatst het terrorisme zich naar Nederland.’’

Geweld lokt geweld uit
Uit onderzoek blijkt echter dat internationaal terrorisme vooral wordt gepleegd als reactie op de westerse (militaire) bemoeienis in verre landen. Landen die vaak eerder door diezelfde westerse mogendheden met militair geweld werden gekoloniseerd en daarna onderdrukt en uitgebuit.
Kortom: geweld lokt altijd geweld uit. En laten we er geen (verband)doekjes om winden: geweld, of de dreiging daarmee, is de ‘core business’ van ieder leger. Je kunt het in flitsende reclamespots nog zo verbloemen, maar militairen worden in de eerste plaats opgeleid om op anderen te schieten, met alle gevolgen van dien. Hoe draagt dat bij aan vrede en veiligheid?
Daar komt bij dat de inzet van militairen om wereldwijd conflicten ‘op te lossen’ juist enorm bijdraagt aan het grootste gevaar dat ons op dit moment bedreigt: de opwarming van de aarde. Legers gebruiken gigantische hoeveelheden grondstoffen, materieel en brandstof tijdens oorlogen, missies en bij het oefenen daarvoor. En wat te denken van de uitstoot door de productie van al dat wapentuig. Iedere investering in het militaire apparaat draagt daarmee direct bij aan de vernietiging van de aarde.

Klimaatcrisis
Nu al worden veel gewapende conflicten in de wereld veroorzaakt door de gevolgen van de klimaatcrisis, zoals water- en voedseltekorten door extreme droogte. Grote groepen mensen worden daardoor genoodzaakt hun woongebied te verlaten en elders een plek te zoeken.
Ook voor Nederland vormt de klimaatcrisis een groot veiligheidsrisico. Immers: het zou zomaar kunnen dat binnen een paar generaties een aanzienlijk deel van Nederland door de temperatuurstijging onder water staat. Zullen buitenlandse militairen dan de Nederlandse klimaatvluchtelingen bij hun grenzen tegenhouden, zoals nu elders in Europa met vluchtelingen gebeurt?
Je zou het als een vorm van oplichting kunnen zien: het leger rechtvaardigt een budget van miljarden euro’s om Nederland te ‘beschermen’ tegen conflicten en humanitaire rampspoed die het zelf mede veroorzaakt. Uiteindelijk levert deze zwendel alleen profijt op voor oorlogshitsers en de wapenindustrie.

Sloop het wapentuig
Wie zich wérkelijk in wil zetten voor vrede, veiligheid en internationale stabiliteit dient zich daarom te richten op de ‘strijd’ tegen klimaatverandering. Daarvoor zijn beslist geen wapens nodig, laat staan (extra) miljardeninvesteringen in de strijdkrachten, zoals het huidige kabinet van plan is.
Wat wel nodig is, is precies het tegenovergestelde: het drastisch inkrimpen – of liever nog afschaffen – van het vervuilende militaire apparaat, te beginnen met de vliegbasis Leeuwarden. Laten we wapentuig slopen en recyclen en soldaten omscholen. Warmtepompen installeren, zonnepanelen aanleggen, windmolens bouwen en bomen planten; er is werk genoeg dat echt bijdraagt aan vrede, veiligheid én een beter leefklimaat.

[artikel verscheen als opiniestuk in de Leeuwarder Courant 17 februari 2022]

Na lange tijd kreeg vliegbasis Leeuwarden vorige week week een natuurvergunning. Onbegrijpelijk, gezien de klimaat- en biodiversiteitscrisis waarin we leven.

Het Nederlandse leger is één van de grootste vervuilers van Nederland. Onder andere door het enorme gebruik van fossiele brandstoffen heeft defensie een gigantische CO2- en stikstofuitstoot. Van alle legeronderdelen vervuilt de luchtmacht op zijn beurt het allermeest.

Defensie heeft als doelstelling om in 2030 20 procent minder fossiele brandstoffen te gebruiken en in 2050 70 procent. Dat is natuurlijk veel te weinig: om de meest rampzalige gevolgen van klimaatverandering te voorkomen, moet de uitstoot naar nul in 2050. Bovendien: hoe kunnen die doelen gehaald worden met al het vervuilende materieel waarmee het leger nog vele jaren vliegt, rijdt en vaart? Zo is bijvoorbeeld bekend dat de nieuwe F-35 straaljager 60 procent meer brandstof verbruikt dan de oude F-16, met veel meer CO2- en stikstofuitstoot als gevolg.

In Friesland hebben we inmiddels goed ‘kennis kunnen maken’ met de F-35’s, die zijn gestationeerd op de vliegbasis Leeuwarden. Vanwege het jarenlang ontbreken van een natuurvergunning waren de vluchten en werkzaamheden op de vliegbasis – naar verluidt de grootste van Europa – al die tijd in feite illegaal. Deze week werd door het Rijk dan toch de benodigde natuurvergunning afgegeven.

Stokoude vergunning
Maar is dat wel terecht? Kan de vliegbasis écht voldoen aan alle hedendaagse normen op het gebied van klimaat, milieu, gezondheid en geluid? Defensie heeft de natuurvergunning niet verkregen op basis van concrete en actuele metingen, maar op basis van berekeningen die zijn gebaseerd op een vergunning uit 1993 op grond van de Wet geluidshinder. Daarin staat echter helemaal niets over de gevaren van CO2, stikstof en fijnstof.
Volgens defensie blijft de vliegbasis keurig binnen de ‘(geluids)contouren’ van die stokoude vergunning, doordat er tegenwoordig veel minder zou worden gevlogen. Maar concrete cijfers over het huidige aantal vliegbewegingen, de CO2- en stikstofuitstoot en de hoeveelheid verbruikte brandstof worden geheimgehouden.
Voor wat betreft de geluidsoverlast gaat defensie uit van de gemiddelde ‘geluidsbelasting’ over een hele dag. Maar dit zegt natuurlijk helemaal niets over de reële overlast die mensen en dieren ervaren, bijvoorbeeld bij het opstijgen van een F-35. En zoals iedereen in de wijde omtrek kan bevestigen, is de werkelijke overlast van de F-35 vele malen groter dan die van zijn – ook al zeer luidruchtige – voorganger.

Defensie ziet dat anders. Een opstijgende F-35 levert niet meer ‘piekbelasting’ op dan de geluiden op het bedrijventerrein van de Eemshaven: ,,Het hijen (…) als wel het lossen en laden van schepen en vrachtwagens, geratel van kettingen (…) is zeker vergelijkbaar met geluid op (vliegbasis) Leeuwarden’’, aldus defensie.
Het wordt nog gekker. Ook voor de uitstoot van stikstof (de uitstoot van CO2 wordt überhaupt nergens genoemd) door de ‘Friese’ straaljagers baseert defensie zich op berekeningen, gemaakt door het Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum (NLR).

Voor die berekeningen heeft het NLR ‘gekozen’ voor een ‘rekengebied’ van 40 bij 40 kilometer rond de vliegbasis. Hiermee worden volgens het NLR namelijk de eerdergenoemde geluidscontouren afgedekt. ,,Uiteraard zullen vliegtuigen ook buiten dit 40×40 gebied vliegen, maar een betrouwbare modellering daarvoor is niet mogelijk’’, aldus het NLR. Dit omdat de militaire gegevens daarover niet openbaar zijn.

Natura2000

Dat de (werkelijke) uitstoot buiten dit ‘rekengebied’ niet wordt meegerekend is vreemd, aangezien die stikstof natuurlijk ook elders neerdaalt en schade aanricht. Zo ook in de vele Natura2000-gebieden in Friesland; van de Alde Feanen tot aan het Drents-Friese Wold en niet in de laatste plaats het Waddengebied.
Het Waddengebied! Ons allerbelangrijkste natuurgebied en grotendeels een officieel stiltegebied. Midden in dit Werelderfgoed ligt een oefenterrein waar straaljagers zo’n 250 dagen per jaar met munitie schieten en ook echte bommen gooien. Alleen al vanuit het voorzorgprincipe (bij twijfel over schade niet doen) zouden een schietterrein en lawaaivluchten met vervuilende straaljagers hier absoluut ontoelaatbaar moeten zijn.

Papieren werkelijkheid
Friesland profileert zich graag als een provincie van rust en ruimte. Een provincie die bovendien voorop wil lopen om de klimaat- en biodiversiteitscrisis aan te pakken. Hoe wrang is het dan dat alle goede klimaat- en milieu-initiatieven van onderop in Friesland – van bijenweides en voedselbossen tot energiecoöperaties – teniet worden gedaan door de activiteiten van één organisatie? Een organisatie die het kennelijk geen probleem vindt om vanuit een papieren werkelijkheid vrolijk door te gaan met grootschalige oefeningen zoals Frisian Flag en de volkomen zinloze Luchtmachtdagen.
Uiteindelijk moet de vraag zijn: past de vliegbasis bij wat wij willen met Friesland? Past de basis bij onze doelstellingen en visie op klimaat, landschap, woonomgeving, gezondheid, natuur en biodiversiteit? Gezien de evidente schade en overlast nu en in de toekomst is hierop maar één antwoord mogelijk: nee, voor de vliegbasis is hier geen plek.