Dirk Kuiken
Meindert Boersma
[artikel verscheen als opiniestuk in de Leeuwarder Courant 17 februari 2022]
Defensie claimt al jaren dat het zorgt voor ‘vrede en veiligheid’. Maar door miljarden uit te geven aan straaljagers, fregatten en ander oorlogstuig, versterken ‘we’ juist de grootste bedreiging voor ons bestaan: de klimaatcrisis.
De vliegbasis Leeuwarden moet weg uit Friesland’, betoogden wij onlangs. ,,Maar waar moet die basis dan wél naartoe?’’, kregen we daarna vaak als vraag.
Kennelijk zien veel mensen het als een gegeven dat ‘wij’ beschikken over een luchtmacht, of breder, over een leger. Defensie zorgt immers voor onze ‘vrede en veiligheid’, zo luidt de bekende leus. Daar valt echter genoeg op af te dingen. Sterker, het tegenovergestelde is waar: defensie is een gevaar voor vrede en veiligheid.
Al decennia heeft het Nederlandse leger weinig te doen als het gaat om zijn zelfbenoemde kerntaak: het beschermen van het eigen grondgebied. Eigenlijk raar dus dat we de strijdkrachten nog steeds ‘defensie’ noemen. Met dure fregatten, onderzeeërs en straaljagers is het leger vooral ingericht op het meedoen aan internationale ‘missies’, om – in de eigen woorden – de ‘internationale rechtsorde en stabiliteit te bevorderen’.
Bombardementen
Een recent voorbeeld hiervan is de bijdrage van Nederlandse F-16’s in de strijd tegen IS. In Irak en Syrië voerden ‘onze jongens’ – die ook zijn gestationeerd op de Leeuwarder vliegbasis – talloze bombardementen uit om IS-strijders ‘uit te schakelen’.
In militair opzicht was deze missie misschien geslaagd, maar we weten inmiddels dat deze vanuit humanitair oogpunt is uitgedraaid op een ramp. De Nederlandse F-16-piloten bleken verantwoordelijk voor een bloedbad in de Iraakse stad Hawija. In 2015 vielen daar zeventig burgerdoden door een Nederlands bombardement op een bommenfabriek van IS. Daarnaast raakten nog eens honderden mensen (zwaar)gewond. De verantwoordelijken voor deze oorlogsdaad lopen hier vreemd genoeg nog altijd vrij rond.
Het simplistische wereldbeeld van waaruit dergelijke missies – en de onvermijdelijke ‘nevenschade’ (lees: burgerdoden) – door de betrokkenen worden verantwoord, is ook schokkend. ,,Als we niks doen wordt het (terrorisme) nog erger’’, verkondigt een van de F-16-piloten als rechtvaardiging voor het doden van onschuldige burgers, in een televisieserie over de missie in Irak en Syrië. En: ,,Als wij IS dáár niet bestrijden, verplaatst het terrorisme zich naar Nederland.’’
Geweld lokt geweld uit
Uit onderzoek blijkt echter dat internationaal terrorisme vooral wordt gepleegd als reactie op de westerse (militaire) bemoeienis in verre landen. Landen die vaak eerder door diezelfde westerse mogendheden met militair geweld werden gekoloniseerd en daarna onderdrukt en uitgebuit.
Kortom: geweld lokt altijd geweld uit. En laten we er geen (verband)doekjes om winden: geweld, of de dreiging daarmee, is de ‘core business’ van ieder leger. Je kunt het in flitsende reclamespots nog zo verbloemen, maar militairen worden in de eerste plaats opgeleid om op anderen te schieten, met alle gevolgen van dien. Hoe draagt dat bij aan vrede en veiligheid?
Daar komt bij dat de inzet van militairen om wereldwijd conflicten ‘op te lossen’ juist enorm bijdraagt aan het grootste gevaar dat ons op dit moment bedreigt: de opwarming van de aarde. Legers gebruiken gigantische hoeveelheden grondstoffen, materieel en brandstof tijdens oorlogen, missies en bij het oefenen daarvoor. En wat te denken van de uitstoot door de productie van al dat wapentuig. Iedere investering in het militaire apparaat draagt daarmee direct bij aan de vernietiging van de aarde.
Klimaatcrisis
Nu al worden veel gewapende conflicten in de wereld veroorzaakt door de gevolgen van de klimaatcrisis, zoals water- en voedseltekorten door extreme droogte. Grote groepen mensen worden daardoor genoodzaakt hun woongebied te verlaten en elders een plek te zoeken.
Ook voor Nederland vormt de klimaatcrisis een groot veiligheidsrisico. Immers: het zou zomaar kunnen dat binnen een paar generaties een aanzienlijk deel van Nederland door de temperatuurstijging onder water staat. Zullen buitenlandse militairen dan de Nederlandse klimaatvluchtelingen bij hun grenzen tegenhouden, zoals nu elders in Europa met vluchtelingen gebeurt?
Je zou het als een vorm van oplichting kunnen zien: het leger rechtvaardigt een budget van miljarden euro’s om Nederland te ‘beschermen’ tegen conflicten en humanitaire rampspoed die het zelf mede veroorzaakt. Uiteindelijk levert deze zwendel alleen profijt op voor oorlogshitsers en de wapenindustrie.
Sloop het wapentuig
Wie zich wérkelijk in wil zetten voor vrede, veiligheid en internationale stabiliteit dient zich daarom te richten op de ‘strijd’ tegen klimaatverandering. Daarvoor zijn beslist geen wapens nodig, laat staan (extra) miljardeninvesteringen in de strijdkrachten, zoals het huidige kabinet van plan is.
Wat wel nodig is, is precies het tegenovergestelde: het drastisch inkrimpen – of liever nog afschaffen – van het vervuilende militaire apparaat, te beginnen met de vliegbasis Leeuwarden. Laten we wapentuig slopen en recyclen en soldaten omscholen. Warmtepompen installeren, zonnepanelen aanleggen, windmolens bouwen en bomen planten; er is werk genoeg dat echt bijdraagt aan vrede, veiligheid én een beter leefklimaat.